De investeringen in ICT-apparatuur hebben een vlucht genomen tijdens de coronacrisis. Terwijl het totaal aan investeringen in Nederland daalde, namen de investeringen in computers en telecomapparatuur juist toe met 7%. Dit blijkt uit een onderzoek van het ING Economisch Bureau. Ook bij consumenten is sprake van een digitaliseringslag: het aandeel van elektronica in de consumptie steeg fors.
De coronacrisis gaat in Nederland gepaard met meer investeringen in ICT-apparatuur. In de eerste drie kwartalen van 2020 werd er meer telecomapparatuur en vooral meer computers & randapparatuur verkocht aan bedrijven en overheden dan voor de coronacrisis. De investeringen in pc’s & randapparatuur kwamen gemiddeld in de eerste drie kwartalen van dit jaar zelfs 8% boven het precrisisniveau van het vierde kwartaal van 2019 uit. In telecomapparatuur werd gemiddeld 2,5% meer geïnvesteerd dan eind 2019. Marcel Klok, macro-econoom van ING Nederland: “Deze digitaliseringsslag in de investeringen is mogelijk te verklaren door de noodzaak om thuis werken beter mogelijk te maken tijdens de coronacrisis, zoals met de aanschaf van extra servers.”
De investeringen in software & databanken – de grootste categorie ICT-investeringen – daalden wel licht sinds de coronacrisis: zij lagen ten opzichte het vierde kwartaal van 2019 0,7% lager in de eerste derde kwartalen van 2020. Weliswaar een (geringe) afname, maar bedrijven en overheden schroefden dit type investeringen minder terug dan de overige investeringen (-5,0% totaal), zoals met name in transportmiddelen (-39,9%).
Eerdere trend van stijgend ICT-aandeel in investeringen hervat
In 2020 zien we wat betreft de ICT-investeringen een hervatting van een eerdere trend. In eerdere jaren was er sprake van een digitaliseringstrend. In de periode 1996-2016 steeg het aandeel van ICT (computers & randapparatuur, telecomapparatuur en software & databanken) in de totale binnenlandse investeringen van 5% geleidelijk naar 20%. Die trend van een stijging van het aandeel ICT was in recente jaren gestopt. Vanaf 2017 daalde dit aandeel naar ruim 18%: de ICT-investeringen stegen nog wel, maar andere investeringen (vooral nieuwbouw en uitbreidingen van woningen) namen sterker toe.
In de eerste drie kwartalen van 2020 lag het totaal aan ICT-investeringen weer 0,9% hoger dan in het vierde kwartaal van 2019, waardoor het aandeel in de totale investeringen weer de 19% aantikte in 2020. Vooral het aandeel van software & databanken steeg, van 14,1% naar gemiddeld 14,8%, terwijl pc’s & randapparatuur toenam naar 3,4% en telecommunicatieapparatuur naar 0,8%.
Nederlandse stijging van investeringen in ICT-apparatuur internationaal vergeleken sterk
Internationaal vergeleken (met negen andere Europese landen waarvoor statistieken worden bijgehouden) stegen de investeringen in ICT-apparatuur in Nederland relatief sterk. Ons land voert zelfs de lijst aan, gevolgd door Roemenië, Griekenland, Litouwen en de UK. In Oostenrijk, Zweden en vooral in Ierland daalden dit type investeringen zelfs.
Consumenten kopen ook meer elektronica
Niet alleen investeren bedrijven en overheden meer in ICT, ook Nederlandse consumenten lijken in reactie op de coronacrisis meer ICT-apparatuur te hebben aangeschaft. De flinke stijging in de consumptie van elektrische apparaten door huishoudens wijst daarop. De consumptie van elektronica lag in het eerste en tweede kwartaal van 2020 gemiddeld 7% hoger dan in het vierde kwartaal van 2019. Het aandeel elektrische apparaten in de totale consumptie van huishoudens steeg hierdoor van 3,2% in het laatste kwartaal van 2019 naar 3,7% in het eerste half jaar van 2020.
Verkopen van elektronicawinkels en pinuitgaven bij dergelijke winkels suggereren dat de digitaliseringstrend in de consumptie in Nederland ook heeft doorgezet in de tweede helft van 2020. De verkopen lagen weliswaar minder hoog dan in maart-juni, maar ook in juli-oktober vielen ze hoger (2,6%) uit dan voor het niveau van voor de crisis (in februari). Daarnaast wijzen pindata van ING erop dat de uitgaven in elektronicawinkels in november weer flink toenamen en zo’n 9% hoger uitkwamen dan “normaal”.
Effect op structurele productiviteitsimpuls van ICT-investeringen nu minder zeker dan normaal
Marcel Klok: “Normaal gesproken leveren ICT-investeringen een substantiële positieve bijdrage aan de structurele productiviteitsontwikkeling van de Nederlandse economie (zie bijvoorbeeld Van Ark & Piatkowski, 2004). In dat licht zijn de hogere ICT-investeringen in de afgelopen kwartalen ondanks de crisis positief. Toch moeten we nu niet te snel concluderen dat dit ook het groeipotentieel van Nederland vergroot. Normaliter is bij ICT-investeringen vaak sprake van een uitbreiding of kwaliteitstoename, waarbij de productiecapaciteit toeneemt. In de coronacrisis is ook veel sprake van duplicatie. Denk aan de aanschaf van een laptop die simpelweg het werken thuis mogelijk maakt en soms slechts tijdelijk de desktopcomputer op kantoor vervangt.”
Bron, foto en grafieken: ING Economisch Bureau
