Beroepsziekten – en het voorkomen daarvan – moeten meer aandacht krijgen. Dat is hard nodig. “De ziektelast door risicofactoren in werk wordt geschat op vijf procent. Dat is zelfs hoger dan de ziektelast door ernstig overgewicht, terwijl daar al wel veel aandacht voor is”, zegt Henk van der Molen, hoofd van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten en onlangs benoemd tot hoogleraar etiologie en preventie van beroepsziekten.
E en vergelijkbare beweging moet volgens hem er ook voor beroepsziekten ontstaan. “Het ontbreekt in Nederland nog aan een systematische aanpak. De Arbo-wereld is erg versnipperd. Je hebt de zorg, de werkgevers, de werknemers, een hele trits aan Arbo-catalogi en grote kwaliteitsverschillen.’ Ook pleit Van der Molen voor terugkeer van het PAGO en een strengere handhaving op het uitvoeren en opvolgen van de RI&E.
Risico communicatie
Hij vervolgt: “We weten nu al zoveel over de oorzaken van beroepsziekten dat we een deel van de ziekmakende risico’s in het werk kunnen wegvangen. Dat vraagt om goede risicocommunicatie en bewustwording. Net als bij leefstijl. Iedereen weet tegenwoordig wel dat je van te veel eten en te weinig bewegen cardiovasculaire en andere aandoeningen kunt krijgen. Er is veel kennis opgedaan en er wordt systematisch op gehandeld. Die kant moeten we ook met beroepsziekten op. Dat kan ook, want er zijn zeker al veertig tot vijftig risicofactoren bekend waarop we kunnen acteren.”
Van der Molen ziet overigens wel een kentering, met name onder jongere werkenden en de nieuwe generaties (bedrijfs)artsen. “Mensen nemen minder snel genoegen met de stelregel “zo is of zo gaat het nu eenmaal”. Ook als het gaat om ziek worden door werk. Er is wat dat betreft wel een cultuuromslag gaande, en een beweging van onderaf.’ Die wordt mede gesteund door het bedrijfsleven zelf: het oplopend tekort aan personeel speelt de aandacht voor beroepsziekten in de kaart. ‘Het is voor veel werkgevers zaak om medewerkers gezond te houden. Dat zet organisaties in beweging.’
De wetenschap kan daaraan een steentje bijdragen vindt hij. “De medische wetenschap rust op een aantal pijlers: zorg, onderwijs, onderzoek en in toenemende mate ook op maatschappelijke verantwoording en valorisatie van kennis. Als academici moeten we niet in de ivoren toren zitten en beroepsziekten registreren. Het is onze taak om de kennis over beroepsziekten op de hele keten over te dragen.”
Vrijwel alle beroepsziekten zijn volgens hem multicausaal. “Een medewerker heeft vaak meerdere blootstellingen aan risicofactoren in werk, bijvoorbeeld aan diesel of silica, maar rookt ook. Ook heeft iedere mens weer andere gevoeligheidsfactoren wat bij lagere blootstelling aan risicofactoren in werk tot ziekte leiden. De uitdaging is om die causaliteit in kaart te brengen en verbanden op populatieniveau en individueel niveau te ontrafelen. Het is van groot belang om de oorzaken van beroepsziekten te achterhalen, want alleen dan is het mogelijk om adequate preventiemaatregelen in te zetten.”
Tot slot hoopt hij dat de kennis die (onder meer) via de leerstoel wordt opgedaan, niet alleen bij bedrijfsartsen terechtkomt, maar ook bij arboprofessionals, bedrijven en werkenden . “Ook voor andere medisch specialisten zoals de huisarts, orthopeed, neuroloog, psychiater, longarts of dermatoloog is het belangrijk om te weten wat ziekmakende factoren kunnen zijn op het werk. Zo is er bijvoorbeeld meer kennis nodig om gericht te kunnen uitvragen naar bijvoorbeeld werkgerelateerde allergenen of irritantia. Misschien moeten we er zelfs voor zorgen dat die informatie ook voor werkenden wordt ontsloten op bijvoorbeeld thuisarts.nl. Het gaat om brede bewustwording creëren. En daar heb je kennis voor nodig. Als we dit voor elkaar krijgen is er al veel winst behaald.”
Meer weten? Lees dan hier de samenvatting van de oratie van prof. Henk van der Molen, of kijk hier de oratie van 8 maart in zijn geheel terug.
Bron: Tijdschrift voor Bedrijfs- en Verzekeringsgeneeskunde
