Bijna 22% van de bedrijven heeft de bedrijfsstrategie aangepast, of is dat van plan, als reactie op spanningen, verstoringen of beleidswijzigingen op de buitenlandse markten. Bedrijven in de industrie en de vervoer en opslag zijn hier het vaakst mee bezig. In de meeste gevallen gaat het om het aanpassen van de import- of exportmarkt. Dit meldt het CBS op basis van de conjunctuurenquête die in maart 2025 is gehouden onder bedrijven in de industrie, auto- en detailhandel, en dienstverlening vanaf 5 werkzame personen.
Spanningen, verstoringen of beleidswijzigingen op buitenlandse markten kunnen de Nederlandse economie raken. In maart 2025 gaf 13% van de bedrijven dat ze hun bedrijfsstrategie hier inmiddels op hebben aangepast. Nog eens ruim 8% is dat van plan. De meeste bedrijven (47%) waren er niet mee bezig en zijn het ook niet van plan. Bijna een derde van de bedrijven heeft alleen binnenlandse activiteiten.
Bedrijven in de industrie (33%) en de vervoer en opslag (30%) gaven het vaakst aan hun bedrijfsstrategie aangepast te hebben of dat van plan te zijn vanwege ontwikkelingen in hun buitenlandse markten. Binnen de industrie zijn bedrijven in de transportmiddelenindustrie (46%), de elektrotechnische en machine-industrie (45%) en de metaalindustrie (36%) hier het vaakst mee bezig.
Ook in de zakelijke dienstverlening en de overige dienstverlening zijn bedrijven relatief veel bezig met hun strategie vanwege de ontwikkelingen op buitenlandse markten. Hierbij gaat het vooral om bedrijven in de research, architecten en ingenieursbureaus, het reclamewezen en design, en de reparatie van consumentenartikelen.
| Aangepaste bedrijfsstrategie als reactie op spanningen, verstoringen of beleidswijzigingen in uw buitenlandse markten | ||||
| Bedrijfstak | Ja, we hebben onze bedrijfsstrategie aangepast (% bedrijven) | Ja, we zijn van plan onze bedrijfsstrategie aan te passen (% bedrijven) | Nee, we hebben onze bedrijfsstrategie niet aangepast en zijn dat ook niet van plan (% bedrijven) | Niet van toepassing, volledig binnenlandse activiteiten (% bedrijven) |
| Totaal (industrie, handel, diensten) |
13,2 | 8,5 | 45,7 | 32,6 |
| Industrie | 19,8 | 13,6 | 53,8 | 12,8 |
| Vervoer en opslag | 22,7 | 6,9 | 41,9 | 28,5 |
| Overige dienstverlening | 12,3 | 8,2 | 13,6 | 65,9 |
| Zakelijke dienstverlening | 10,6 | 9,0 | 38,7 | 41,7 |
| Autohandel en -reparatie | 8,6 | 7,6 | 46,6 | 37,2 |
| Detailhandel (niet in auto’s) | 9,4 | 6,4 | 51,2 | 33,0 |
| Horeca | 9,2 | 5,8 | 40,2 | 44,8 |
| Informatie en communicatie | 6,8 | 5,9 | 58,2 | 29,1 |
Bedrijven vooral bezig met het veranderen van de import- of exportmarkt
Van de bedrijven die bezig zijn met het aanpassen van de bedrijfsstrategie geven de meesten (30%) andere landen te kiezen voor import of export. Bijna de helft van de bedrijven in de industrie die bezig zijn met aanpassen van hun strategie geeft dit aan. Ook in de detailhandel en de autohandel en -reparatie wordt dit relatief vaak genoemd.
Daarnaast noemt 20% van de bedrijven het vergroten van de voorraden als belangrijk onderdeel van een aangepaste bedrijfsstrategie. Bedrijven in de vervoer en opslag, de overige dienstverlening en de informatie en communicatie noemen dit het vaakst. Bij het aanpassen van de bedrijfsstrategie gaf 10% aan de productie te verplaatsen, 8% doet dat naar andere landen (friendshoring) en 2% terug naar Nederland (reshoring). In de detailhandel zijn bedrijven hier het vaakst mee bezig. Daar is 21% bezig met friendshoring en 6% met reshoring.
De meeste bedrijven die bezig zijn met het aanpassen van de bedrijfsstrategie (54%) gaven andere onderdelen aan dan de getoonde antwoordopties. Bedrijven konden maximaal twee opties selecteren waardoor het totaal binnen een bedrijfstak kan oplopen tot meer dan 100%. In de industrie en de detailhandel kozen bedrijven het vaakst meer dan een antwoordoptie.
| Belangrijkste onderdelen waarop het aanpassen van de bedrijfsstrategie betrekking heeft1) | |||||
| Bedrijfstak | Het veranderen van de landen voor import of export (% bedrijven) | Het vergroten van voorraden om als buffer te dienen bij onverwachte verstoringen (% bedrijven) | Verplaatsing van productie naar andere landen (oftewel: ‘friendshoring’) (% bedrijven) | Verplaatsing van productie terug naar Nederland (oftewel: ‘reshoring’) (% bedrijven) | Andere onderdelen (% bedrijven) |
| Totaal (industrie, handel, diensten) |
30,4 | 19,8 | 8,3 | 2,3 | 53,9 |
| Industrie | 48,2 | 18,0 | 10,5 | 3,0 | 43,1 |
| Detailhandel (niet in auto’s) | 37,3 | 25,9 | 20,9 | 6,3 | 32,9 |
| Autohandel en -reparatie | 36,4 | 14,2 | 3,7 | 6,2 | 53,7 |
| Zakelijke dienstverlening | 22,4 | 7,7 | 7,1 | 1,5 | 75,5 |
| Informatie en communicatie | 21,3 | 28,3 | 7,1 | 0,0 | 49,6 |
| Vervoer en opslag | 12,8 | 35,7 | 2,4 | 0,0 | 54,2 |
| Overige dienstverlening | 9,3 | 31,2 | 1,5 | 7,8 | 53,2 |
| Horeca | 3,3 | 14,7 | 3,3 | 0,0 | 78,7 |
| 1)Ondernemers konden maximaal twee antwoorden kiezen | |||||
Toename van de bedrijfskosten als gevolg
Van de bedrijven die hun bedrijfsstrategie aanpassen verwachten meer bedrijven (36%) een toename van hun kosten als gevolg hiervan dan een afname (24%). De meeste bedrijven (40%) verwachten geen effect op de kosten. Bedrijven in de detailhandel verwachten het vaakst (58%) een toename van hun kosten als gevolg van een andere bedrijfsstrategie. Ook in de autohandel en -reparatie is een groot verschil tussen het aandeel bedrijven dat een toename verwacht en het aandeel dat een afname verwacht. In de zakelijk dienstverlening en de informatie en communicatie verwachten meer bedrijven een afname van de kosten dan een toename.
| Het effect van een andere bedrijfsstrategie op de kosten | |||
| Bedrijfstak | Een toename (% bedrijven) | Geen effect (% bedrijven) | Een afname (% bedrijven) |
| Totaal (industrie, handel, diensten) |
35,9 | 40,1 | 24,0 |
| Detailhandel (niet in auto’s) | 57,6 | 24,1 | 18,4 |
| Autohandel en -reparatie | 49,4 | 37,0 | 13,6 |
| Vervoer en opslag | 46,5 | 23,9 | 29,6 |
| Horeca | 38,7 | 40,0 | 21,3 |
| Industrie | 37,6 | 37,3 | 25,1 |
| Overige dienstverlening | 20,0 | 62,0 | 18,0 |
| Zakelijke dienstverlening | 18,9 | 57,7 | 23,5 |
| Informatie en communicatie | 15,0 | 65,4 | 19,7 |
Een derde van de bedrijven verwacht de prijzen te verhogen
Van de bedrijven die hun bedrijfsstrategie aanpassen verwacht een derde de prijzen van hun producten of diensten te verhogen als gevolg daarvan. Bedrijven in de horeca en detailhandel geven dit het vaakst aan met 56%. In deze bedrijfstakken is het aandeel bedrijven dat de strategie gaat aanpassen wel een stuk kleiner dan in de andere bedrijfstakken. In de autohandel en -reparatie en de zakelijke dienstverlening verwachten bedrijven die hun strategie aanpassen het minst vaak de prijzen te verhogen. De meeste bedrijven, bijna twee derde, geeft aan dat de prijzen gelijk zullen blijven.
| Het effect van een andere bedrijfsstrategie op de marktprijs | |||
| Bedrijfstak | Een toename (% bedrijven) | Geen effect (% bedrijven) | Een afname (% bedrijven) |
| Totaal (industrie, handel, diensten) |
32,3 | 63,6 | 4,1 |
| Horeca | 56,7 | 41,3 | 2,0 |
| Detailhandel (niet in auto’s) | 56,3 | 41,8 | 1,9 |
| Overige dienstverlening | 41,5 | 58,5 | 0,0 |
| Industrie | 33,8 | 59,6 | 6,6 |
