Kan de transport- en opslagsector zich aanpassen om zijn plaats in de toekomst van de Nederlandse economie veilig te stellen? PwC’s Chief Economist Barbara Baarsma en Transport & Logistics Leader Winand Doerga onderzoeken deze centrale vraag.
“De druk op de economie neemt toe: beperkte fysieke ruimte, een tekort aan arbeidskrachten en milieu- en infrastructurele beperkingen vereisen een herverdeling van de schaarse productiefactoren naar activiteiten die productief zijn, het milieu minder belasten en minder afhankelijk zijn van arbeid met een lage toegevoegde waarde. Onze analyse bekijkt de industrie vanuit vijf analytische invalshoeken: centraliteit, economisch belang, afhankelijkheid van schaarse productiefactoren, nationaal strategisch belang en internationalisering.
Centraliteit
Dit criterium evalueert de rol van de sector in de nationale productiestromen. Hoewel transport en opslag bijna elke hoek van de economie raken, is de kracht van deze verbindingen – gemeten naar bruto toegevoegde waarde – bescheidener dan verwacht, met een zevende plaats op vijftien sectoren. De sector is vooral verbonden met de groothandel, detailhandel en medium-lowtech industrie. Desondanks kunnen productiviteitswinsten of -verliezen in de transport- en opslagsector doorwerken in de bredere economie, waardoor de invloed verder reikt dan de directe voetafdruk.
Hier zien we een gemengd beeld. Hoewel het aandeel van de sector in het bbp sinds 1995 met 20% is gedaald, staat de sector nog steeds op de achtste plaats qua omvang. De productiviteitsgroei is echter traag, met slechts vijf sectoren die een lagere productiviteitsgroei kennen. In sommige subsectoren, zoals luchtvervoer en postdiensten, is de productiviteit zelfs gedaald. Dit wordt nog verergerd door de minimale investeringen van de sector in R&D.
Afhankelijkheid van schaarse productiefactoren
Dit benadrukt de kwetsbaarheid van de sector, die op de tweede plaats komt als het gaat om afhankelijkheid van schaarse productiemiddelen zoals arbeid, kapitaal, milieucapaciteit en fysieke ruimte. Historisch gezien heeft de afhankelijkheid van laagbetaalde buitenlandse arbeidskrachten de stimulans om te investeren in automatisering afgezwakt. Nu het migratiebeleid strenger wordt en de lonen stijgen, moet de sector de toegevoegde waarde per werknemer verhogen. Op milieugebied is de sector een grote uitstoter.
Hoewel de brandstofefficiëntie is verbeterd, stuit de overgang naar duurzame alternatieven op technologische onzekerheid en infrastructurele beperkingen, zoals een overbelast elektriciteitsnet en onvoldoende oplaadstations. Fysieke ruimte blijft ook een beperking, omdat de sector veel grond gebruikt, waarvan een groot deel locatiegebonden is, waardoor er weinig ruimte is voor uitbreiding zonder structurele verschuivingen.
Nationaal strategisch belang
De rol van de sector in het faciliteren van bevoorradingsketens, het onderhouden van kritieke infrastructuur en het reageren op crises is van vitaal belang voor de nationale veerkracht, hoewel dit niet in de BBP-cijfers is opgenomen. De transport- en opslagindustrie ondersteunt zowel civiele als militaire logistiek. De infrastructuur – havens, wegen, spoorwegen en luchthavens – is van fundamenteel belang voor de economische continuïteit, vooral bij verstoringen.
Dit positioneert de sector als toegangspoort tot de wereldhandel. De infrastructuur en diensten van de sector faciliteren import- en exportstromen, waardoor het concurrentievermogen van Nederland wordt versterkt. Internationale handel stimuleert op zijn beurt de productiviteit door leren, schaalvergroting en toegang tot diverse inputs. De sector is echter gevoelig voor geopolitieke verschuivingen en handelsbeleid. Recente tariefwijzigingen, zoals die rond Bevrijdingsdag van president Trump, hebben scherpe schommelingen in de scheepvaartvolumes veroorzaakt, wat de noodzaak van snelle aanpassing aan externe schokken illustreert. Deze verstoringen beïnvloeden de winstgevendheid van de sector en zijn vermogen om andere industrieën efficiënt te bedienen.
Conclusie
Hoewel de transport- en opslagsector van centraal en strategisch belang is, is hij nog niet toekomstbestendig. In onze analyse lees je meer details en inzichten over hoe de sector zich beter kan voorbereiden voor de toekomst. ”
Vijf analytische invalshoeken voor de sector transport & opslag
