De onzekerheden met betrekking tot de maatregelen en de ontwikkeling van het coronavirus blijven groot. De onzekerheidsmarge rondom de ramingen in dit vooruitzicht is daardoor groter dan gebruikelijk, stelt het ING Economisch Bureau in aar onderzoek ‘Personen- en Goederenvervoer’. Daarin concludeert het onder meer dat de impact van de coronacrisis tot dusver meeviel in het goederenvervoer, maar juist flink tegenvalt in het personenvervoer (luchtvaart en OV). “Krimp in de bouw en verschuiving van de consumentenvraag terug naar diensten kunnen de vraag naar goederen in de loop van 2021 drukken, het wegvervoer en de logistieke dienstverlening laten als grootste sectoren gematigde groei zien en e-commerce logistiek blijft ook na corona een sterkere groeipijler”, alsus ING’s Economisch Bureau.
Luchtvaart en OV na coronadal in 2021 het meest vooruit, wegtransport het minst
Na een verwachte krimp van 15% in 2020 en grote verschillen tussen deelsectoren en bedrijven veert het gemiddelde groeivolume in transport en logistiek deels terug in 2021 (+6%). Na crisisjaar 2020 laten de luchtvaart en het personenvervoer over weg en spoor (OV) in de tweede helft van het jaar enig herstel zien vanwege het terugdraaien van beperkende coronamaatregelen. Het personenvervoer zorgt voor ongekende uitslagen in de sectorcijfers. Voor alleen goederentransport- en logistiek is de verwachte groei in 2021 ruim 1,5% (in 2020 -3%). Het wegtransport maakt na een meevallend jaar pas op de plaats door verwachte krimp in de bouw en doordat consumenten zodra het kan weer geld aan diensten gaan besteden.
Corona laat in personenvervoer diepe sporen achter
In het personenvervoer is het beeld totaal anders dan in het goederenvervoer. Voor de luchtvaart en het openbaar vervoer viel de impact van terugkerende virusmaatregelen flink tegen en is de impact groot. Dit blijkt ook uit de overheidsondersteuning voor KLM, de beschikbaarheidsvergoeding voor het OV en het grote beroep van bedrijven als KLM, NS en Connexxion op de NOW-regelingen. In de tweede helft van 2021 zal de vraag vanuit reizigers deels terugkeren, maar het volume komt van ver. We gaan er nu vanuit dat het volume in 2021 gemiddeld op 50%-60% van het niveau van 2019 kan uitkomen. Herstel gaat door meer thuiswerken en minder zakelijke reizen meerdere jaren duren. NS gaat bijvoorbeeld uit van 2025.
Goederenvervoer eind 2021 voor een flink deel hersteld, pakketvervoer flink groter
Anders dan voor het personenvervoer viel de impact van de coronacrisis voor bedrijven in transport en logistiek van goederen (ca. 75% van de sector) gemiddeld gezien uiteindelijk mee in 2020. Dit kwam vooral door het vervoer van consumentengoederen door wegtransporteurs en pakketvervoerders, dat zich relatief sterk ontwikkelde. Er blijft veel onzekerheid en het groeipotentieel is beperkt, maar bedrijven zijn niet somber over de nabije toekomst. Ook financieel gezien was 2020 met de invloed van capaciteitsbeperking, lagere brandstofkosten en beheersing van loonkosten niet voor alle bedrijven een slecht jaar.
Bedrijven positiever het nieuwe jaar in
In 2021 zet het ingezet herstel in transport en logistiek door, maar er is nog veel onzekerheid over het overwinnen van de coronacrisis en de economische effecten die nog volgen. Toch zijn ondernemers in transport en logistiek aan het begin van het nieuwe jaar gemiddeld genomen niet somber en duidelijk positiever dan afgelopen voorjaar.
De beperkingen en sluitingen van de coronacrisis hebben in 2020 tot verschuiving van consumptie van diensten naar goederen gezorgd. Hierdoor zijn er bijvoorbeeld meer artikelen voor woninginrichting, klusspullen en elektronica verkocht en fors minder kleding. Zodra consumenten weer geld mogen uitgeven aan horeca, vakanties en evenementen wordt de extra vraag naar goederen getemperd. Ook de krimpende bouwproductie drukt als belangrijke opdrachtgever van wegtransport en binnenvaart in 2021 de groei.
Terugval kolen en brandstoffen in 2021 nog wel flink voelbaar
In tegenstelling tot consumentengoederen werd het vervoer van basisgrondstoffen als kolen, ertsen en minerale oliën door de terugval in de basisindustrie en de afname van reiskilometers wel hard geraakt. Dat valt ook op in zeehavens met een groot aandeel grondstoffen. Bulkgoederen zijn beeldbepalend voor het spoorvervoer en de binnenvaart. 2021 wordt een beter jaar voor de staalindustrie, maar het kolentransport blijft structureel teruglopen en de vraag naar minerale olieproducten blijft onder druk staan door meer thuiswerken dan voorheen en meer elektrische auto’s.
Internationale handel herstelt verder, stilte na de brexitstorm
In de grootste zeehavens en op Schiphol bleef de daling van de goederenoverslag in 2020 onder de 10%. Na vlot herstel van de internationale handel in de tweede helft van 2020 ziet 2021 er vooralsnog redelijk positief uit, ondanks de brexit. Aan weerskanten van de Noordzee zijn flinke voorraden opgebouwd die in het eerste kwartaal naar verwachting weer grotendeels worden afgebouwd. Het opveren van de rest van de export (bijvoorbeeld naar Duitsland en de VS) moet dit compenseren. In de havenlogistiek zijn er overigens ook bedrijven – zoals in warehousing en douanedienstverlening – die van brexit profiteren.
Na ongekende turbulentie is vaccindistributie stimulans voor de luchtvracht
Luchtvracht staat bekend als een vroegcyclische sector, maar capaciteitstekort heeft dit getemperd. Met het moeizame herstel van de passagiersluchtvaart en geringe bellycapaciteit zal dit ook in 2021 een rol spelen en blijven de tarieven waarschijnlijk beduidend hoger dan normaal, ook al worden er extra vrachtvliegtuigen ingezet. Gunstig voor de vrachtsector is dat de vliegheffing van de baan is. Schiphol heeft de kans om een hubfunctie te gaan vervullen in de vaccindistributie die grotendeels door de lucht gaat plaatsvinden. Dit kan de groei een volumesteun van enkele procenten in de rug geven. De gestegen internationale e-commerce volumes zorgen in 2021 ook voor extra vraag voor de lucht.
E-logistiek maakt dankzij coronacrisis een groeisprong
Na jaren van dubbelcijferige groei heeft de coronacrisis de groei van e-commerce verder versneld. Naar verwachting leidt dit ook structureel tot hogere online-verkopen. Zo steeg de omzet van Nederlandse webwinkels in 2020 naar verwachting met ruim 40%, waarmee het aantal afgeleverde pakketten tot ruim boven de 500 miljoen uitsteeg. Terwijl de winkeldistributie sterk onder druk staat, is het voor warehouseactiviteiten en logistieke bedrijven in E-fulfilment en pakketvervoer hoogtij. Dit gaat ook vaker om grotere leveringen aan huis. Als webwinkels meer gaan uitbesteden kunnen logistieke dienstverleners daarvan profiteren. Dat de groei in de post- en pakketsector nog relatief laag uitvalt is overigens toe te schrijven aan de structureel krimpende postmarkt.
Na 2020 blijven drie relevante coronaeffecten hangen voor transport en mobiliteit
• Toeleveringsketens worden internationaal meer gespreid om leveringsrisico’s te beperken. Hogere buffervoorraden zijn hiervan ook een effect.
• Digitalisering en e-commerce hebben versneld meer impact gekregen.
• Ook na corona zal er vaker thuis gewerkt worden, wat voor minder reizigers en minder files zorgt. In de luchtvaart leidt dit tot minder zakenreizigers.
Voor het personenvervoer betekent de gedragsverandering van werknemers blijvende negatieve impact. Op de weg heeft de afname en betere spreiding van het verkeer dankzij minder files ook een positieve kant. Op het spoor ontstaat mogelijk meer ruimte voor het goederenvervoer, waar de Europese Commissie ook duidelijke groeiambities voor heeft.
