Eind 2022 had 22% van de 30- tot 65-jarigen met een chronische aandoening langdurig geen betaald werk. Dat is meer dan gemiddeld (16%). Vooral mensen met een chronische psychische aandoening hebben lange tijd – dat wil zeggen ten minste vier jaar onafgebroken – geen werk. Dit blijkt uit nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg (Nivel).
Een chronische aandoening is een aandoening die niet (volledig) te genezen is. Dit kan lichamelijk of psychisch zijn. Ruim 55% van alle 30- tot 65-jarigen heeft een of meerdere chronische aandoeningen. Bijna 3% heeft een chronische psychische aandoening, in de meeste gevallen samen met een chronische lichamelijke aandoening. Deze cijfers komen uit diagnoses die huisartsen hebben gesteld.
Helft langdurig zonder werk bij psychische aandoening
Onder mensen met een chronische psychische aandoening (bijvoorbeeld dementie, schizofrenie, een persoonlijkheidsstoornis of een verstandelijke beperking), is 50% langdurig zonder werk. Dit loopt op tot bijna 60% als er ook meerdere chronische lichamelijke aandoeningen aanwezig zijn. Dit is ruim twee keer zo hoog als onder mensen die meerdere lichamelijke chronische aandoeningen hebben, maar geen psychische aandoening.
.
| Langdurig zonder werk¹⁾, december 2022 | |
| Chronische aandoening | Langdurig niet werkzaam (% van 30- tot 65-jarigen) |
| Totaal | 16,0 |
| Uitsluitend chronische lichamelijke aandoeningen | |
| Totaal | 20,6 |
| Eén aandoening | 14,8 |
| Meerdere aandoeningen | 27,7 |
| Chronische psychische aandoeningen | |
| Totaal | 50,1 |
| In combinatie met meerdere lichamelijke aandoeningen |
59,8 |
| In combinatie met één lichamelijke aandoening |
49,6 |
| Uitsluitend psychisch | 42 |
| Bron: CBS, Nivel | |
| ¹⁾ Vier jaar of langer onafgebroken geen werk. | |
2 op 5 met neurologische aandoening langdurig zonder werk
Van de mensen met een chronische lichamelijke aandoening aan hersenen, ruggenmerg of zenuwen, ofwel een neurologische aandoening, zoals multiple sclerose, ziekte van Parkinson of epilepsie, heeft 39% langdurig geen werk. Ook mensen met een functiebeperking of handicap zijn gemiddeld vaak langdurig zonder werk (34%). Mensen met een dergelijke chronische aandoening ervaren beperkingen in het uitvoeren van dagelijkse activiteiten of in het functioneren van het lichaam (bijvoorbeeld moeite met bewegen). Functiebeperking of handicap hebben meestal een lichamelijke oorzaak.
¹⁾
| Langdurig zonder werk¹⁾ naar chronische aandoening, december 2022 | |
| Chronische aandoening | Langdurig niet werkzaam (% van 30- tot 65-jarigen) |
| Psychisch | 50,1 |
| Hersenen, ruggemerg en zenuwen |
39,4 |
| Functiebeperking of, handicap |
34 |
| Botten, spieren en gewrichten |
31,6 |
| Hart en vaatziekten | 27,1 |
| Endocriene klieren (hormoonklieren), stofwisseling en voeding |
27,1 |
| Oog | 26,2 |
| Maag, darm en lever |
26,2 |
| Bloed en lymfe | 24,7 |
| Oor | 24,3 |
| Maligniteit (kwaadaardige afwijking) |
24,2 |
| Nieren, blaas en plasbuis | 24 |
| Luchtwegen | 23,4 |
| Aangeboren afwijking²⁾ | 21,7 |
| Verworven afwijking²⁾ | 20,6 |
| Geslachtsorganen | 19,5 |
| Huid | 16,9 |
| Bron: CBS, Nivel | |
| ¹⁾ Vier jaar of langer onafgebroken geen werk. ²⁾ Onder verworven afwijkingen vallen verkrommingen van de wervelkolom en misvormingen van armen of benen. Deze afwijkingen ontwikkelen zich later in het leven en zijn daarom anders als aangeboren afwijkingen die tijdens de zwangerschap of geboorte ontstaan. | |
Huidaandoeningen veelvoorkomend, minst vaak langdurig zonder werk
Hoewel mensen met een functiebeperking of handicap in verhouding vaak langdurig zonder werk zitten, komt deze aandoening onder weinig 30- tot 65-jarigen voor (1%). Anders is dat voor chronische huidaandoeningen, die met 12% vaker voorkomen. Maar mensen met dergelijke aandoeningen hebben naar verhouding het minst vaak langdurig geen werk.
