KPMG heeft een white paper opgesteld net als titel ‘Stilte voor de storm: De Impact van geopolitieke ontwikkelingen op de Nederlandse verzekeringssector. Daarin laat het zien hoe verzekeraars zich kunnen voorbereiden op mogelijke gevolgen geopolitieke ontwikkelingen en welke strategische stappen noodzakelijk zijn om relevant te blijven in een veranderende wereld. Hierbij richten KPMG zich vooral op de invloed van geopolitieke ontwikkelingen op de verzekeringstechnische business van verzekeraars en dus niet zozeer op de interne bedrijfsvoering of de beleggingen.
In de inleiding van de white paper schrijft KPMG: “We leven in een VUCA-wereld. Deze term, die staat voor Volatile, Uncertain, Complex en Ambiguous, werd eerst in het leven geroepen door het U.S. Army War College in 1987 om de nieuwe multilaterale wereld te beschrijven na de Koude Oorlog. Je zou kunnen zeggen dat deze term in de huidige maatschappelijke situatie relevanter is dan ooit. De Nederlandse verzekeringssector staat voor ongekende uitdagingen door wereldwijde geopolitieke ontwikkelingen. Van asymmetrische oorlogsvoering – zoals cyberaanvallen – tot klimaatverandering en verstoorde supply chains. Deze ontwikkelingen hebben potentieel verstrekkende gevolgen voor zowel de schadelast als de maatschappelijke positie van verzekeraars.”
Bewustzijn zonder urgentie
De huidige situatie in de verzekeringssector kenmerkt zich door een groeiend bewustzijn van geopolitieke risico’s, zonder dat dit tot urgente acties leidt. Verzekeraars erkennen de potentiële dreigingen, maar ondervinden nog niet de directe negatieve gevolgen ervan. Deze situatie kan worden omschreven als ‘stilte voor de storm’: een periode waarin de risico’s zich opbouwen, maar de impact nog niet volledig zichtbaar is in de dagelijkse bedrijfsvoering of in de schadelast.
Verzekeraars zijn zich bewust van geopolitieke ontwikkelingen, maar de financiële vertaling en operationele implicaties blijven nog uit. De urgentie om structurele maatregelen te nemen, is hierdoor nog beperkt. Dit creëert een schijnbare stabiliteit die echter op korte termijn kan veranderen.
Belangrijkste uitdagingen: een veranderend risicolandschap
Geopolitieke spanningen en asymmetrische oorlogsvoering
De verzekeringssector staat voor uitdagingen die voortkomen uit toegenomen geopolitieke spanningen. Asymmetrische oorlogsvoering, zoals het doorknippen van onderzeese kabels en cyberaanvallen op kritieke infrastructuur, kunnen leiden tot aanzienlijke (gevolg)schade die mogelijk gedekt is onder bestaande polissen. Deze ‘nieuwe’ vormen van oorlogsvoering vallen niet altijd onder de traditionele uitsluitingen voor oorlog en terrorisme, wat zorgt voor financiële kwetsbaarheid
Een recente studie toont vijf belangrijke geopolitieke risico’s:
- Tectonische verschuivingen in macht, economische centra en handel
Nieuwe handelsallianties en investeringshubs herdefiniëren de mondiale machtsdynamiek. De VS legt tarieven op, wat vergeldingsreacties uitlokt, terwijl nieuwe economische ‘knooppunten’ ontstaan buiten de traditionele investeringscentra.
- Een complexe, gefragmenteerde regelgeving en belastingomgeving Regelgeving en belastingen evolueren met verschillende snelheden in verschillende regio’s. Globale minimumbelasting wordt door veel landen geadopteerd, terwijl andere zich terugtrekken uit het multilaterale belastingbeleid.
- Een snel veranderend en gepolitiseerd technologielandschap Verschuivende allianties (gebaseerd op nationale veiligheidsbelangen) en gefragmenteerde regelgeving maken de zaken nog ingewikkelder, terwijl de opkomst van nieuwe Generative AI (GenAI)-spelers de Amerikaanse dominantie uitdaagt. Regelgevers hebben moeite om gelijke tred te houden met nieuwe GenAIoplossingen en het terugdraaien van de regelgeving zou AI-modellen onbeheersbaar maken. Geopolitieke concurrentie in AI en andere technologieën (zoals kwantumcomputing) creëert technologische blokken rond de VS en China, waardoor internationale samenwerking en toegang in gevaar komen.
- Meerdere bedreigingen voor toeleveringsketens, activa en infrastructuur Geopolitieke rivaliteit, handelsprotectionisme, conflicten, concurrentie om grondstoffen, cyberaanvallen en klimatologische verschijnselen zetten wereldwijd bedrijven onder zware druk. Oorlogen en spanningen vormen een toenemende bedreiging. Landen nemen protectionistische maatregelen om hun toeleveringsketens veilig te stellen en te diversifiëren, inclusief energie, voedsel en kritieke mineralen.
- Demografische, technologische en culturele druk op arbeidskrachten Vergrijzende bevolking, massale pensionering, dalende geboortecijfers (in ontwikkelde markten), veranderende voorkeuren van werknemers, cultuuroorlogen, AI-integratie en omscholing zorgen voor grote uitdagingen.
Klimaatverandering als geopolitieke katalysator
Klimaatverandering functioneert als katalysator voor geopolitieke spanningen en heeft directe impact op verzekeraars. Toenemende droogte, zwaardere stormen en overstromingen leiden tot een hogere schadelast. In Nederland zijn deze risico’s al prominent aanwezig door de unieke geografische positie. De geopolitieke dimensie versterkt deze uitdagingen doordat klimaatactie wordt vertraagd door internationale druk en conflicten.
Economische fragmentatie en supply chain-disruptie
De trend van globalisering naar regionalisering van economieën, gedreven door protectionisme en geopolitieke spanningen, leidt tot versnipperde markten en hogere kosten. Voor verzekeraars betekent dit:
- stijgende reparatiekosten door duurdere onderdelen en materialen
- hogere claimkosten door verstoorde toeleveringsketens
- potentiële toename van fraude in economisch uitdagende tijden
- hogere algemene kosten die doorwerken in premiestelling
Snel veranderend en gepolitiseerd technologielandschap
Een groot deel van het voortbrengingsproces van de dienstverleningssector is digitaal. Technologieproviders kunnen door de politiek of door een buitenlandse staat ingezet worden om het bedrijfsleven onder druk te zetten. Veel bedrijven in de dienstverlening zijn sterk afhankelijk van buitenlandse IT-providers uit volatiele landen voor hun technologie, data-opslag en dataverwerking. Dit vormt een afhankelijkheid die misbruikt zou kunnen worden. Denk daarbij aan geen toegang tot je (eigen) data, het niet kunnen verwerken van data of spionage.
Reputatie- en relevantierisico
Verzekeraars lopen het risico aan maatschappelijke relevantie te verliezen wanneer zij niet adequaat reageren op nieuwe risico’s. Het niet dekken van schade die veroorzaakt is door geopolitieke gebeurtenissen, kan leiden tot reputatieschade en een vertrouwensbreuk met de maatschappij. Dit vraagt om proactief handelen en communiceren. Het Verbond van Verzekeraars kan hier een rol in spelen, maar ook voor de verzekeraars is hier een rol weggelegd.
Aanbeveling
De geopolitieke ontwikkelingen vormen een fundamentele uitdaging voor de Nederlandse verzekeringssector, maar bieden ook kansen voor verzekeraars die proactief anticiperen, concludeert KPMG.
“Door nu te investeren in scenarioplanning, samenwerking en preventie, kunnen verzekeraars hun maatschappelijke relevantie versterken en financiële weerbaarheid vergroten. De huidige ‘stilte voor de storm’ biedt een cruciale kans om voorbereidingen te treffen voor een toekomst waarin geopolitieke risico’s een steeds grotere rol spelen. Verzekeraars die deze kans grijpen, zullen niet alleen beter in staat zijn om hun klanten te beschermen tegen nieuwe risico’s, maar ook hun eigen toekomstbestendigheid verzekeren in een veranderende wereld. Het verdient daarom de aanbeveling om zowel intern als met externe adviseurs – maar bijvoorbeeld ook door in gesprek te gaan met andere sectoren – op strategisch niveau concreet te maken hoe verzekeraars hun weerbaarheid tegen geopolitieke risico’s kunnen versterken.”
Kijk hier voor de volledige whitepaper: https://kpmg.com/nl/nl/home/industries/insurance1/de-toekomst-van-verzekeraars/impact-geopolitieke-ontwikkelingen-nl-verzekeringssector.html
