Tijdens de vorige jaarwisseling namen omstanders aanzienlijk minder beschermingsmaatregelen voor zichzelf en hun kinderen dan mensen die zelf vuurwerk afstaken. Dit blijkt uit onderzoek van VeiligheidNL onder 2.021 Nederlandse huishoudens. Tegelijkertijd is ruim vier op de tien vuurwerkslachtoffers met letsel omstander en nam het aantal letsels door illegaal vuurwerk het afgelopen jaar fors toe.
Zowel mensen die vuurwerk afsteken als omstanders houden meestal voldoende afstand. Omstanders troffen echter veel minder verdere beschermingsmaatregelen. Zo droeg 42% van de afstekers een veiligheidsbril, waar dit voor omstanders slechts 7% was. Veilige kleding, bijvoorbeeld van niet-synthetisch materiaal of zonder capuchon, werd door omstanders bijna vijf keer minder gedragen. Ook droegen afstekers meer gehoorbescherming (15%) dan omstanders (4%).
“Op afstand naar vuurwerk kijken geeft een gevoel van schijnveiligheid. Omstanders zijn bijna net zo vaak slachtoffer als mensen die zelf vuurwerk afstaken. Ze houden wel afstand, maar laten beschermingsmiddelen vaker achterwege”, vertelt Martijntje Bakker, directeur van VeiligheidNL. “Hoewel dit al langer zo is, wordt de noodzaak voor omstanders om zich te beschermen groter. Door de forse stijging in letsel door illegaal vuurwerk loop je meer risico, ook als je alleen naar vuurwerk kijkt. Blijf dus niet alleen op afstand, maar draag veilige kleding, een vuurwerkbril en gehoorbescherming.”
Ook kinderen maar weinig beschermd
Het aandeel letsels dat op de spoedeisende hulp is behandeld en werd veroorzaakt door ongevallen met zwaar illegaal vuurwerk, zoals mortierbommen, nitraten en cobra’s, steeg tijdens de vorige jaarwisseling van 22 naar 29%. In de aanloop naar de komende jaarwisseling bleek onlangs ook dat steeds meer jeugdvuurwerk (F1-categorie) onveilig is. Toch treffen ouders van kinderen die wel de straat op gaan maar zelf geen vuurwerk afsteken ook minder beschermingsmaatregelen. Van de kinderen die zelf vuurwerk afstaken moest 68% een (veiligheids)bril dragen. Bij kinderen die dit niet zelf deden was dit minder dan één op de drie.
“Onder kinderen is het aandeel omstanders nog groter. Meer dan de helft van de slachtoffers onder de 12 jaar keek alleen naar vuurwerk. Veel vuurwerk lijkt onschuldig, maar de gevolgen kunnen heel groot zijn”, aldus Manouk Backes, kinderchirurg bij het Radboudumc Expertisecentrum voor Kindertrauma en -brandwondenzorg. “De letsels die we ieder jaar zien zijn echt niet mild. Van blijvend oogletsel en amputaties tot ernstige brandwonden. Geef als ouder dus het goede voorbeeld en bescherm jezelf en je kinderen.”
Lees het onderzoek naar vuurwerkaankoop en -gebruik van Nederlandse huishoudens.
https://www.veiligheid.nl/kennisaanbod/onderzoek/vuurwerkaankoop-en-gebruik-2023-2024