Natuurgebaseerde oplossingen zijn essentieel om het toenemende risico op bosbranden in Europa te verminderen en bossen weerbaarder te maken tegen klimaatverandering, aldus een vandaag door het Europees Milieuagentschap (EEA) gepubliceerd rapport.
Brand heeft altijd deel uitgemaakt van de natuurlijke cyclus van bossen. Bosbranden komen echter steeds vaker voor en zijn steeds destructiever in heel Europa, omdat klimaatverandering, stedelijke uitbreiding en het braakliggen van land de kans op brandgevaarlijke omstandigheden vergroten.
De EEA briefing Nature-based solutions for fire-resilient European forests ) schetst maatregelen voor zowel brandpreventie als herstel na brand, zoals herintroductie van wilde dieren, bevordering van brandbestendige vegetatie en het aanleggen van groene brandgangen en bufferzones. De briefing bevat casestudy’s uit Italië tot Finland en draagt bij aan de uitvoering van de EU-aanpassingsstrategie en de EU-bosstrategie
Een brandend probleem
Tussen 2000 en 2024 werd in de 32 EEA-landen jaarlijks gemiddeld 3 770 km² (ongeveer de oppervlakte van het eiland Mallorca of negen keer de oppervlakte van de stad Kopenhagen) door bosbranden getroffen. Traditioneel brandgevaarlijke regio’s zoals het Middellandse Zeegebied worden nu geconfronteerd met langere en intensere brandseizoenen, terwijl regio’s zoals Noordwest-Europa, die voorheen minder werden getroffen, ook vaker en intensere bosbranden meemaken.
Om de situatie nog erger te maken, ligt 7,4 % van het Europese grondgebied in gebieden waar menselijke nederzettingen zich in of nabij brandgevaarlijke wilde vegetatie bevinden. Naast de risico’s voor mensenlevens, huizen en bestaansmiddelen vormen bosbranden ook een bedreiging voor de rijke bosecosystemen van Europa. Bossen leveren cruciale ecosysteemdiensten, waaronder houtproductie, koolstofopslag en klimaatregulering — die allemaal ernstig worden verstoord door branden.
Steunen op natuurgebaseerde oplossingen
Tot nu toe was de reactie van Europa op bosbranden vooral gericht op noodmaatregelen en brandbestrijding, en niet zozeer op preventie en herstel. Maar zonder meer aandacht voor preventie en herstel wordt brandbeheer in een veranderend klimaat steeds moeilijker.
Natuurgebaseerde oplossingen kunnen een cruciale rol spelen in bosbeheer. Natuurvriendelijke bosbouw – zoals bevorderd in de EU-bosstrategie voor 2030 – helpt het risico op bosbranden te verminderen door het beheer van brandbare materialen door middel van begrazing, agrobosbouw, beheer van dood hout en gecontroleerde branden. Dergelijke benaderingen bevorderen ook de diversiteit van soorten, leeftijden en bosstructuren, waardoor bossen veerkrachtiger en minder brandgevaarlijk worden.
Beheer na brand vereist een uitgebreid herstel, waaronder natuurlijke of ondersteunde regeneratie, herbebossing met diverse soorten en bodem- en hydrologisch herstel. Diversificatie van zowel landschappen als boomsoorten verhoogt ook de veerkracht tegen andere klimaatgerelateerde bedreigingen, zoals plagen.
In de briefing van het EEA wordt benadrukt dat natuurgebaseerde oplossingen altijd moeten worden aangepast aan de lokale omstandigheden en risico’s, alsook aan de bestuurlijke en sociaaleconomische context. Vroegtijdige betrokkenheid van belanghebbenden is cruciaal om conflicten te voorkomen — bijvoorbeeld tussen economische belangen en natuurbehoudsdoelstellingen — en om het succes van de uitvoering van deze oplossingen op lange termijn te waarborgen.
