Als zogenaamde ‘spookvervoerders’ stelen criminelen hele vrachtwagens. Het aantal gevallen neemt sterk toe, zo bleek op de recente Transportconferentievan het Duitse Verbond van Verzekeraars GDV. Verzekeraars pleiten voor meer zorgvuldigheid bij het verlenen van transportopdrachten.Logistieke bedrijven en transportverzekeraars worden steeds vaker geconfronteerd met een bijzondere vorm van ladingdiefstal. De daders beroven de vrachtwagens niet op de ‘klassieke manier’ op parkeerplaatsen of rustplaatsen, maar rijden als nepbedrijven rechtstreeks naar de afzender en gaan er met de hele lading vandoor.
“Het aantal fraudegevallen door zogenaamde spookvervoerders is de laatste tijd dramatisch toegenomen”, zei Jens Jaeger, hoofd Transport en Luchtvaart bij het GDV tijdens de conferentie. Daarnaast werd er gesproken over voorraadrisico’s en de impact van de huidige crisisgebieden op de toeleveringsketens.
Online vrachtbeurzen
Bij de spookvrachtvervoerdersoplichterij maken criminelen misbruik van het feit dat tegenwoordig veel transportopdrachten via online vrachtbeurzen aan onderaannemers worden gegund. Alleen al in Duitsland gaat het om enkele tienduizenden opdrachten per dag. Op deze manier komen criminelen achter lucratieve contracten en nemen ze vervolgens buiten de beurs contact op met de klant met een aanbod.
Meestal gebruiken ze de identiteit van echte personen en bedrijven, maar veranderen de contactgegevens enigszins. Zo worden bijvoorbeeld de landdomeinen van e-mailadressen zoals ‘pl’ omgedraaid naar ‘com’. De fraudeurs vervalsen documenten, zoals de verzekeringsbevestiging. “De inspanning van de daders is minimaal. En de centralisten merken de discrepanties in de documenten nauwelijks op, gezien de snelheid waarmee opdrachten worden gegund”, aldus Klaus Baier, expert bij Desa, een managementadviesbureau dat bedrijven ondersteunt bij het onderzoeken van fraudezaken. In de veronderstelling dat ze met de echte vervoerder te maken hebben, geven ze de goederen af en zien ze die nooit meer terug
Aanzienlijke toename van het aantal gevallen
Baier gebruikte eigen cijfers om te illustreren hoe wijdverbreid het fenomeen, dat voor het eerst aan het begin van het nieuwe millennium optrad, is geworden. Sinds 2022 houdt hij een lijst bij van spookvrachtzaken: terwijl er in 2022 80 nieuwe binnenkomsten in heel Europa waren, had hij voor 2024 al 266 fraudegevallen en -pogingen gedocumenteerd. En in de eerste vier maanden van dit jaar waren dat er al 202. “De economische schade is nu vergelijkbaar met die van klassieke vrachtdiefstal”, schat Baier. Volgens de GDV-prognose gaat het om circa 1,3 miljard euro per jaar.
Verzekeraars dringen er daarom op aan dat er zorgvuldiger wordt omgegaan met het inschakelen van onderaannemers. De GDV heeft al enige tijd preventietips gepubliceerd. “Controleer identiteitsbewijzen, adresgegevens en uittreksels uit het handelsregister zorgvuldig op echtheid. Transportbedrijven zouden ook van hun onderaannemers traceerbare referentieklanten moeten verlangen.”
Criminelen verfijnen hun methoden
Ondanks de tijds- en kostendruk waarmee bedrijven te maken hebben, dringt misdaadexpert Baier ook aan op meer zorgvuldigheid: “Ongeveer driekwart van de fraudegevallen betreft momenteel identiteitsfraude. Veel gevallen kunnen worden voorkomen door een grondigere screening van aannemers.”
Een andere vorm van oplichting is lastiger te traceren: criminelen richten lege vennootschappen op die toegang hebben tot vrachtbeurzen en officiële documenten. Maar ze doen alleen alsof ze zaken doen. “De inspanning is groter, maar de kans op ontdekking is lager dan bij identiteitsfraude”, zegt Baier. Hij heeft gevallen gezien waarbij 40 ladingen op frauduleuze wijze werden verkregen via één enkel nepbedrijf. Inmiddels hebben de daders deze methode steeds verder verfijnd. Zij kopen specifiek transportbedrijven op die op de rand van insolventie staan en gebruiken deze vervolgens als dekmantel voor hun criminele activiteiten. Totdat de fraude ontdekt wordt en de naam van het bedrijf verbrand wordt.
Georganiseerde grensoverschrijdende misdaad
De enorme inspanning getuigt van het criminele potentieel van de bendes. “Het gaat om georganiseerde grensoverschrijdende criminaliteit”, zegt Baier. Vroeger waren er zes hoofdgroepen van daders in Europa, maar nu zijn het er tientallen. De groepen beschikken over goede connecties in de transportsector, hebben informanten bij erkende expeditiebedrijven en weten welke laad- en lospunten of hoofdaannemers doorgaans worden gebruikt om waardevolle lading te vervoeren, aldus de expert.
Welke goederen er vervoerd worden, wordt niet bekendgemaakt op de vrachtbeurzen. Maar alleen al de route zegt veel. “De criminelen weten bijvoorbeeld precies waar koper wordt geproduceerd – en waar het doorgaans naartoe wordt gebracht”, zegt Alexander Gsell van de gespecialiseerde verzekeraar KRAVAG. Als er voor de betreffende route een leverancier wordt gezocht, staken de spookvliegmaatschappijen. Vaak gaat het niet om één lading, maar om meerdere. De schade loopt dan al snel in de miljoenen.
Bendes stelen alles wat snel verkocht kan worden
Volgens Gsells observaties zijn er niet alleen metalen zoals koper of messing in trek: “Er zijn criminele bendes die gespecialiseerd zijn in elektronica, andere richten zich op voedsel. Er is een echt magazijn voor deze goederen, een soort groothandel.”
Volgens Desa-baas Baier hebben de bendes het gemunt op alles wat snel en gemakkelijk van een merknaam voorzien kan worden: fietsen, mobiele telefoons, zelfs kunstmest of zonnepanelen. Hij schat de gemiddelde schade van een gestolen lading op 100.000 euro. In één geval, waarbij het om waardevolle elektronische componenten ging, liep het bedrag echter al op tot 3,6 miljoen euro, aldus de deskundige.Veel goederen gaan naar Oost-Europa, maar ook naar de Benelux-landen. De wetten in andere landen maken het voor bendes gemakkelijker om te opereren. “In sommige staten is de aankoop van gestolen goederen op legale wijze toegestaan. Dit houdt de zwarte markt in stand”, besluit Baier
