De aarde warmt zo snel op dat het steeds vaker als onvermijdelijk wordt gezien dat we (tijdelijk) de grens van 1,5 graden opwarming passeren. Dat zou hoe dan ook klimaatschade veroorzaken, waarschuwen dertig wetenschappers in het toonaangevende tijdschrift Nature.De onderzoekers keken naar scenario’s waarin de opwarming van de aarde boven de afgesproken grens van 1,5 graden uitkomt – de zogeheten overshoot. Ze bestudeerden ook wat er gebeurt als die opwarming wordt teruggedraaid, waardoor de temperatuur op de lange termijn weer afneemt.
De conclusie is wrang. Zelfs als de mens met allerlei maatregelen de door zichzelf veroorzaakte opwarming nog kan afvlakken, is er nog steeds onontkoombare schade aan het klimaatsysteem. Denk aan zeespiegelstijging en smeltende ijskappen. Die veranderingen zetten langzaam maar gestaag door en hebben grote gevolgen. Dat soort effecten laat zich niet makkelijk terugdraaien. De wetenschappers stellen dat het 1,5 gradendoel uit zicht raakt. Ze waarschuwen voor de impact op de levens van mensen, op ecosystemen en op economieën over de hele wereld.
Volgens het VN-klimaatpanel IPCC en de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) is de aarde op dit moment met ongeveer 1,2 graden opgewarmd. In 2023 – het warmste jaar ooit – tikten meerdere maanden die grens al aan. Dat kwam door een combinatie van hoge broeikasuitstoot en El Niño. Toch betekenen zulke uitschieters nog niet dat de planeet al met gemíddeld 1,5 graden is opgewarmd.
De 1,5 gradengrens
Het getal komt uit het Parijsakkkoord van 2015. Toen hebben landen wereldwijd met elkaar afgesproken om de opwarming van de aarde voor het jaar 2100 te beperken tot maximaal 2 graden, met als streven 1,5 graden. De opwarming wordt gemeten vanaf halverwege de negentiende eeuw (de industrialisatie).
De Wereldwijd zijn klimaatexperts het erover eens dat het cruciaal is om niet over die drempels heen te gaan, om de extreemste gevolgen tegen te houden. Volgens het IPCC kan een overschrijding van de 1,5 gradengrens tot kantelpunten leiden. Een voorbeeld is het afsmelten van de Groenlandse ijskap.
De conclusie van de dertig wetenschappers betekent niet dat klimaatbeleid niets uithaalt, benadrukken ze. Integendeel: de uitstoot beperken is juist cruciaal om rampen te voorkomen. Iedere tiende graad opwarming zorgt namelijk voor meer weersextremen, zoals stormen, natuur- en soortenverlies en onleefbare gebieden. Er zit dus een verschil tussen onder de 1,5 graden blijven en daar tijdelijk overheen gaan, legt Carl Friedrich-Schleussner uit. De klimaatwetenschapper is hoofdauteur van het onderzoek. Voor iedere eeuw dat de planeet boven de 1,5 graden opwarming blijft, zal de zeespiegel 40 centimeter extra stijgen.Maar stoten we minder broeikasgassen uit, dan krimpt ook de temperatuurstijging, en nemen de gevolgen daarvan af. Wanneer economieën wereldwijd op tijd klimaatneutraal zijn en we op grote schaal CO2 uit de lucht halen, zal de zeespiegel dus minder hard stijgen.
Minder uitstoten en CO2 uit de lucht halen
- “We zouden in dit bepalende decennium veel meer moeten doen om onze uitstoot terug te dringen en temperaturen laag te houden”, zegt hoofdauteur Friedrich-Schleussner. “Alleen dan kunnen we de schade beperken.”
- Daarom doen de wetenschappers een aantal aanbevelingen. Behalve het het gebruik van fossiele brandstoffen versneld verminderen, onderschrijven de experts het belang van CO2-verwijdering voor sectoren die moeilijk kunnen vergroenen. Het is wel belangrijk dat CO2 uit de lucht halen op een duurzame manier gebeurt en niet ten koste gaat van bos, natuurgebied of landbouwgrond.
- Het onderzoek van Naturesluit haarfijn aan bij een dinsdag verschenen onderzoek. In BioScience schrijven vijftienduizend wetenschappers van over de hele wereld dat de aarde op 2,7 graden opwarming en een klimaatcrisis afstevent als nu geen klimaatactie wordt ondernomen. Met 25 van de 35 vitale functies van de aarde ging het slechter dan ooit.
- In november vindt de klimaattop in de Azerbeidzjaanse hoofdstad Bakoe plaats. Daar komen wereldleiders bij elkaar om gezamenlijke klimaatafspraken te maken.
