De gevolgen van klimaatverandering zien we, zowel in Nederland als wereldwijd, steeds vaker. 2023 was het warmste jaar sinds het begin van de metingen. Ook was afgelopen jaar het meest natte jaar ooit gemeten in Nederland. In De staat van ons klimaat beschrijft het KNMI het weer van 2023 en hoe dat samenhangt met de wereldwijde klimaatverandering.
2023 was het warmste jaar sinds tenminste 1901 in Nederland. De gemiddelde temperatuur in De Bilt was 11,8 °C. Hiermee werd het record van 2014 en 2020 (11,7 °C) verbroken. Afgelopen jaar was ongeveer 2,9°C warmer dan begin vorige eeuw (1901-1930, 8,9°C). De warmste tien jaren van de reeks zijn alle van 1990 en daarna, de tien koudste jaren zijn alle van 1963 en daarvoor. De afgelopen tien jaren waren allemaal warmer dan enig ander jaar tussen 1901 en 1988. De komende decennia worden vrijwel zeker warmer dan de huidige klimaatnormaal (1991-2020, 10,5°C).
Natste jaar sinds begin van de metingen
2023 was het natste jaar sinds tenminste 1906, het begin van onze landelijke meetreeks van neerslag in Nederland. Landelijk gemiddeld viel er 1152 millimeter neerslag. Hiermee werd het record van 1998 (1109 millimeter) verbroken. Normaal (1991-2020) valt er 851 millimeter per jaar.
Volgens de KNMI’23-klimaatscenario’s neemt de neerslag toe in de winter, herfst, en lente. In de zomer neemt de neerslag af. De totale jaarlijkse neerslag varieert sterk van jaar tot jaar. De grote hoeveelheid neerslag in het afgelopen najaar was zeer uitzonderlijk voor het huidige en waarschijnlijk ook voor het toekomstige klimaat. De recordhoeveelheid neerslag werd onder andere veroorzaakt door de ongebruikelijk warme Noord-Atlantische oceaan.
Neerslagtekort
Er viel weinig regen in de maanden mei en juni. Samen met de grote verdamping in deze zeer zonnige periode leidde dit tot een groot (eens per twintig jaar) neerslagtekort halverwege het zomerseizoen. In de natte maanden juli en augustus nam het neerslagtekort weer af tot normale waarden. Volgens de KNMI’23 klimaatscenario’s neemt het neerslagtekort in de komende decennia verder toe.
Januari met sneeuw, storm en veel zon
Januari was de vierde natte maand op rij, al viel het overgrote deel van de neerslag in de eerste vijf dagen. Ondanks dat was het ook zonnig. Met een gemiddelde temperatuur van 3,8°C tegen 3,6°C normaal was januari iets aan de zachte kant. Ons land kreeg te maken met meerdere stormen en codes oranje.
Het jaar begon zeer zacht en nat. In de nacht van 2 op 3 januari gold code oranje voor zeer zware windstoten door storm Henk in het noordwestelijk kustgebied. Op 7 januari viel in het noordoosten en plaatselijk ook in het oosten (natte) sneeuw, daarna klaarde het op en kwam er een droge, zonnige en koude periode.
Gladheid door ijzel, sneeuw in Limburg
11 en 12 januari gaven we een code oranje uit vanwege gladheid door ijzel in Overijssel, Gelderland, Noord-Brabant en Limburg. De dagen daarna, 15 en 16 januari, vielen er buien met hagel en sneeuw waardoor zich plaatselijk een sneeuwdek vormde.
In Limburg sneeuwde het 17 januari langdurig waardoor uiteindelijk een sneeuwdek ontstond van 5-10 cm en in de Limburgse heuvels 15-20 cm. In Ell werd in de nacht van 18 januari -10,4°C (strenge vorst) gemeten, de laagste temperatuur van deze maand. Overdag sneeuwde het ook elders waardoor het op meer plaatsen wit werd.
Op 21 januari kwam er een abrupt einde aan het winterweer. De oorzaak was storm Isha die na in Ierland en Schotland ook bij ons veel wind veroorzaakte. In Noord-Holland en het Waddengebied gaven we hiervoor code oranje uit. Vlak daarna, op 24 januari, zorgde storm Jocelyn opnieuw voor veel wind in het hele land, hiervoor gold code geel. Die dag werd in Maastricht met 13,8°C de hoogste temperatuur van de maand bereikt.
Nat en ook zonnig
Met gemiddeld over het land (op basis van de automatische weerstations) 79 millimeter neerslag tegen 68 millimeter normaal, was januari een natte maand en de vierde natte maand op een rij. Het overgrote deel van de neerslag (52 millimeter gemiddeld) viel in de eerste vijf dagen van de maand. Het natst was het deze maand in het midden en noorden van het land, met plaatselijk meer dan 120 millimeter.
Ondanks het algehele natte karakter was januari ook een zonnige maand, met landelijk gemiddeld 85 zonuren tegen 68 zonuren normaal. De zon scheen het minst in het oosten en het meest in het zuiden.
Download hier De staat van ons klimaat 20
