In aanloop naar de jaarwisseling 2020-2021 bevond Nederland zich middenin de coronapandemie. Om de druk op de ziekenhuizen en zorg- en hulpverleners te verminderen, kondigde de regering in november 2020 een tijdelijk totaalverbod af op het afsteken van vuurwerk. Ondanks dit verbod werd een onrustige jaarwisseling verwacht door een gevoel van ongenoegen en frustratie in de samenleving. Het lectoraat Crisisbeheersing van het IFV heeft deze periode nauwlettend gevolgd: wat is de invloed geweest van corona op de tradities in relatie tot het veiligheidsmanagement?
Veiligheidsregio’s geselecteerd voor onderzoek
Voor het onderzoek is op een aantal manieren informatie bijeengebracht. Ten eerste werd een selectie van veiligheidsregio’s gemaakt. Om een goed beeld te kunnen vormen van de voorbereiding op de jaarwisseling zijn vervolgens verschillende functionarissen uit deze regio’s geïnterviewd. Daarnaast zijn documenten uit die regio’s bestudeerd, net als literatuur over eerder onderzoek naar de jaarwisseling.
Was deze jaarwisseling echt anders dan anders?
In het algemeen kan geconstateerd worden dat de jaarwisseling 2020-2021 niet uit de hand is gelopen en dat het op verschillende plekken rustiger was dan normaal. Werkelijk rustig was het echter ook niet, zeker niet als wordt stilgestaan bij de hoeveelheid tijd en energie die er in de voorbereiding gestoken is. Veiligheidsregio’s en gemeenten hebben namelijk (nog) meer inspanningen geleverd dan gewoonlijk in voorbereiding op de jaarwisseling. “Veiligheidsregio’s en gemeenten hebben in samenwerking met de politie en hulpdiensten doortastend en verstandig opgetreden met aandacht voor de bijzondere kenmerken van deze jaarwisseling”, aldus het IFV.
Men was extra alert vanwege het ongewisse verloop van de jaarwisseling met het oog op de coronamaatregelen en het vuurwerkverbod. Daarnaast was de aanpak meer multidisciplinair dan anders. Wel bleek achteraf dat de opluchting groot was onder de veiligheidsregio’s. De druk op de gezondheidszorg én grote ongeregeldheden bleven achterwege. Er waren beduidend minder vuurwerkslachtoffers en de particuliere schade door de jaarwisseling lag veel lager dan normaal.
Enkele uitkomsten
Enkele uitkomsten van het rapport zijn:
- De particuliere schade bedroeg deze jaarwisseling ca 6 miljoen euro tegen 13,5 miljoen (’18-’19) en 14 miljoen euro vorig jaar;
- Er werd met 122.815 kilo twee keer zoveel illegaal vuurwerk in beslag genomen dan vorige twee jaren (61.429 kilo in 2019 en 56,525 kilo in 2018) en drie keer zoveel als in 2017 (40.383 kilo);
- In alle deelnemenede veiligheidsregio’s is het aantal slachtoffers bij spoedeisende hulp en huisartsenpost afgenomen;
- Tijdens de jaarwisseling was er minder geweld (ook tegen hulpverleners) en vernielingen, maar meer overlast door branden en ontploffingen.
Adviezen voor de toekomst
- Houd vast aan een vergaand vuurwerkverbod;
- Voorkom het ontstaan van nieuwe tradities met illegaal vuurwerk. Zet hierbij naast (meer) politie ook boa’s, jongerenwerkers en burgers in;
- Zet de bestrijding van handel in illegaal vuurwerk voort;
- Organiseer lokaal veel aantrekkelijke grote publieke evenementen en vuurwerkshows en faciliteer kleine (maatwerk)feesten. Laat daarbij zoveel mogelijk private partijen zorgen voor toezicht en naleving;
- Doe een beroep op de opgedane ervaringen.
