Een zeer zware hittegolf, Nauwelijks wind- en zonnestroom door grauw, windstil weer (dunkelflaute of duisterluwte), het Westnijlvirus verspreidt zich in Nederland, extreem lage waterstanden in de Rijn, een grootschalige natuurbrand, wekenlange koudegolf, ongekend zware regenval, een topische storm die afzwaait richting Nederland en een zware orkaan die Bonaire, Saba of Sint Eustatius treft. Dat zijn de weersextremen die volgens een nieuw rapport van KNMI getiteld ‘Een Extreem Rapport’ een grote impact kunnen hebben op de maatschappij en ons land zou kunnen raken. “
Tien jaar na de ondertekening van het Klimaatakkoord van Parijs blijft aandacht voor de gevolgen van klimaatverandering volgens de KNMI belangrijk. “Klimaatverandering speelt zich af in het hier en nu, en dat merken we vooral aan extreem weer. In ‘Een Extreem Rapport’ volgen we extreme verhaallijnen. Samen met onze partners kijken we naar de impact van gevaarlijk weer.”
Weersextremen nu al flink anders dan vroeger
KNMI: “Als maatschappij willen we weerbaar zijn tegen aannemelijke weersextremen. Maar in tijden van snelle klimaatverandering, zoals nu, is het verleden niet langer een betrouwbare graadmeter voor wat we kunnen verwachten. We vergelijken het huidige weer vaak met een referentieperiode uit het verleden; dat is nu nog 1991-2020. Maar het Nederlandse klimaat is sindsdien al bijna een graad verder opgewarmd. Dat betekent dat weersextremen – die vaak sterker toenemen dan het gemiddelde – nu al flink anders zijn dan toen. Wat vroeger zo goed als onmogelijk was (40 graden in Nederland bijvoorbeeld) is iets waar we nu wel rekening mee moeten houden.”
Overvraagd, beschadigd en onder druk
Juist die weersextremen vormen volgens de KNMI een uitdaging voor de maatschappij. “En juist die weersextremen vormen een uitdaging voor de maatschappij. De beschikbaarheid van water of energie kan onder druk komen te staan; hulpdiensten kunnen overvraagd worden; infrastructuur en gebouwen kunnen beschadigd raken; verschillende economische sectoren kunnen erdoor geraakt worden; meer mensen kunnen komen te overlijden. We moeten ons dus continu blijven aanpassen aan het veranderende klimaat, ook nu al. Simpelweg omdat het klimaat al zo sterk is veranderd. Dat staat los van het feit dat we daarnaast ook de uitstoot van broeikasgassen moeten terugbrengen. Het verminderen van en aanpassen aan klimaatverandering zijn beide noodzakelijk om de gevolgen behapbaar te houden.”
Samenspel van weersextreem en impact
KNMI koppelt de meteorologische situatie aan de impact op een bepaalde sector of in een bepaald gebied. “We bekijken in dit rapport hoe verschillende weersextremen nu al tot maatschappij-ontwrichtende gevolgen kunnen leiden. Dat doen we aan de hand van verschillende casussen, waarbij we een beschrijving van de meteorologische situatie koppelen aan wat de impact op een bepaalde sector of in een bepaald gebied zou kunnen zijn.”
Om dat goed vorm te kunnen geven heeft KNMI samengewerkt met diverse partners , zoals het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (NIPV), veiligheidsregio’s en TenneT. “Op die manier schetsen we een beeld van het samenspel van weersextreem en impact, waar Nederland mee te maken kan krijgen en dus op voorbereid moet zijn. De verschillende casussen zijn niet uitputtend, maar vooral illustratief bedoeld. Er zijn vele andere mogelijkheden van weersextremen, die alle net iets anders uitpakken, bijvoorbeeld wat betreft locatie, tijdsduur, intensiteit, samenspel van factoren. “
Onderwerpen
De volgende combinaties van weersextreem en impact komen aan de orde in dit rapport:
- Hitte, en de impact daarvan in een stedelijke omgeving
- Natuurbrand, en de impact daarvan op de brandweerinzet
- Kou, en de impact daarvan op de gasvraag
- Storm, en de schade daarvan aan huizen en gebouwen
- Orkaan in Caribisch Nederland, en de schade daarvan aan huizen en gebouwen
- Droogte, en de impact daarvan op de binnenvaart
- Neerslag, en de impact daarvan in de regio
- Duisterluwte, en de impact daarvan op de elektriciteitsvoorziening
- Muggen, en de impact daarvan op het westnijlvirus
