Nu batterij-, elektrische en waterstofvoertuigen in Nederland steeds meer de norm worden, staat ook de bouw- en logistieke sector voor een grote omslag. Graafmachines, vrachtwagens en heftrucks op fossiele brandstoffen maken plaats voor zero-emissiematerieel (ZE-materieel). Goed nieuws voor de verduurzaming, maar er is ook een keerzijde.
Uit een onderzoek in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat blijkt dat brandveiligheid en incidentmanagement bij ZE-materieel nog grote opgaven kennen. Vooral lithium-ion batterijen en waterstofsystemen zorgen voor nieuwe uitdagingen, waar hulpdiensten en bedrijven nog onvoldoende op voorbereid zijn.
Batterijen: moeilijk te blussen branden
De meeste ZE-werktuigen draaien op lithium-ion batterijen. Lithium-ion batterijen kunnen in een zogeheten thermal runaway raken: een ongewenst proces in de batterij waardoor giftige en brandbare gassen vrij kunnen komen waardoor een batterijbrand kan ontstaan.
“Het blussen van batterijbranden is lastig en kan tijdsintensief zijn”, aldus de onderzoekers van het NIPV. “Dit komt doordat bluswater de batterijcellen binnen een pakket, en dus de bron van de brand, moeilijk kan bereiken. Een batterijpakket is immers gemaakt om water buiten te houden. Een thermal runaway gaat door tot de energie uit de batterij is. Nadat de vlammen zijn gedoofd kan daardoor herontsteking plaatsvinden. Wanneer uitbranden niet tot de mogelijkheden behoort, is langdurige koeling met grote hoeveelheden bluswater nodig.”
Waterstof als extra risico
Het gebruik van waterstof brengt andere risico’s met zich mee. Bijvoorbeeld hogedrukcilinders kunnen, wanneer ze worden aangestraald door een brand, gaan afblazen waardoor fakkels worden gevormd. Gevaren zouden zich kunnen opstapelen: waterstofbrandstofcelaggregaten bevatten bijvoorbeeld naast waterstof ook geregeld een lithium-ion batterij voor energieopslag.
Er zijn enkele incidenten geweest die nieuwe uitdagingen met zich meebrachten, bijvoorbeeld in Denemarken. Daar ontstond brand in een elektrische vuilnistruck. De batterij moest ter plekke worden gedemonteerd waarna de losse modules in een dompelcontainer konden worden geplaatst. In Nederland leidde de rookontwikkeling uit elektrische bestelwagens tot grote zorgen over brandoverslag in een depot.
Oproep tot actie
De onderzoekers constateren dat logistieke depots en bouwplaatsen kwetsbaar kunnen zijn. Bij depots staan de voertuigen vaak dicht op elkaar opgesteld, terwijl bouwplaatsen juist gekenmerkt worden door tijdelijke en wisselende energieopstellingen. In beide gevallen kan een incident escaleren.
Maatregelen zijn onder meer:
- Afstand of brandwerende scheidingen tussen voertuigen en machines
- Signaleringstickers
- Rekening houden met (het creëren van) vrije ruimte voor een voer- of werktuig dat in quarantaine geplaatst kan worden
- Voldoende bluswater en mobiele blusmiddelen
- Beschikbaarheid van technische data en sleutels voor hulpdiensten
- Duidelijke instructies voor personeel.
Conclusie
Zero-emissiematerieel is onmisbaar voor een duurzamere toekomst, maar brengt nieuwe veiligheidsuitdagingen met zich mee die specifieke aandacht behoeven. De generieke maatregelen zijn in het onderzoek door het NIPV op een rij gezet.
Lees het rapport
Bekijk de infographics
Voor professionals zijn vier infographics beschikbaar. In twee infographics staan maatregelen om de veiligheidsrisico’s van ZE-materieel in de bouw en logistiek te beheersen. Twee andere infographics geven een handelingsperspectief voor de incidentbestrijding van zero-emissiematerieel in bouw en logistiek.
- Infographic veiligheid zero-emissiematerieel in bouw
pdf | 209 KB | 22-09-2025 - Infographic veiligheid zero-emissiematerieel in logistiek
pdf | 234 KB | 22-09-2025 - Infographic incidentmanagement bij zero-emissie-logistieke voertuigen
pdf | 2 MB | 22-09-2025 - Infographic incidentmanagement bij zero-emissiebouwmaterieel
pdf | 2 MB | 22-09-2025
