In 2024 was de consumptie door de overheid de belangrijkste bron van economische groei. De Nederlandse economie groeide met 1,1%. De overheidsconsumptie droeg hier 0,9 procentpunt aan bij. De overige 0,2 procentpunt kwam door consumptie van huishoudens, export en investeringen. In 2023 kromp de economie, maar groeide de overheidsconsumptie nog wel. Zonder die groei was de economische krimp groter uitgevallen. Dit blijkt uit cijfers van het CBS.
De overheidsconsumptie bestaat uit de uitgaven van de overheid aan diensten en goederen voor de maatschappij. Het gaat vooral om uitgaven aan de zorg, om de uitgaven van het openbaar bestuur (zoals de rijksoverheid en gemeenten), en het gesubsidieerd onderwijs (zoals scholen en universiteiten).
De overheidsconsumptie bestaat enerzijds uit de consumptie van eigen productie, die vooral wordt bepaald door de productiekosten van de overheid, zoals de beloning van werknemers en het intermediair verbruik. Deze vorm van overheidsconsumptie groeide met 3,9% in 2024, gecorrigeerd voor prijsveranderingen. Deze groei nam onder andere toe doordat het aantal ambtenaren bij de rijksoverheid en de gemeenten steeg, net als in 2023.
Anderzijds bestaat de consumptie uit sociale uitkeringen in natura. Deze groeiden in 2024 met 3,2%, gecorrigeerd voor prijsveranderingen. Het merendeel van de sociale uitkeringen in natura heeft betrekking op de zorg, onder andere via de Zorgverzekeringswet (Zvw), de Wet langdurige zorg (Wlz) en de kinderopvangtoeslag. Ook de huurtoeslag en het studentenreisproduct zijn onderdeel van de sociale uitkeringen in natura. Deze consumptie koopt de overheid in bij marktpartijen voor huishoudens, om financiële ondersteuning te bieden tegen risico’s zoals ziekte, of om bijvoorbeeld te zorgen voor huisvesting.
Nederlandse overheidsconsumptie meer dan 25 procent van economie
In 2024 was de overheidsconsumptie 25,8% van het bruto binnenlands product (bbp). Dit is het hoogste aandeel in het bbp na 2012. Het aandeel van consumptie door de overheid in de economie is twee jaar op rij gestegen. In omliggende landen was dit alleen in België het geval.
Nederland heeft een relatief hoog aandeel overheidsconsumptie in de economie. In België en Frankrijk was dit aandeel ongeveer 24% in 2024. In Duitsland en het Verenigd Koninkrijk was de overheidsconsumptie respectievelijk 22% en 21% in 2024. Binnen de Europese Unie hadden alleen Zweden en Finland een hoger aandeel
